Włochatek brodaty występuje głównie na terenie środkowej Europy. Południowy zasięg jego występowania sięga aż do północnych Włoch, a wschodni do południowo-zachodniej Ukrainy. Na terenie Polski widywany jest on rzadko. Trudno jednak stwierdzić czy jest to spowodowane jego rzadkością czy też skrytym trybem życia który prowadzi ten drewnożerny chrząszcz. Szczególnie często pojawia się on w zadrzewieniach miejskich wzdłuż szlaków komunikacyjnych oraz na obrzeżach obszarów leśnych.
Włochatek brodaty rozwija się w różnych gatunkach drzew liściastych takich jak między innymi buki, graby, jabłonie, jesiony, klony, lipy, olchy, orzechy włoskie, topole i wiązy. Szczególnie często rozwija się on w kasztanowcu zwyczajnym. Często występuje na odsłoniętych fragmentach drewna zaatakowanych wcześniej przez kołatkowate.
Osobniki dorosłe włochatka brodatego mają od 5 do 12 milimetrów długości. Ich ciało jest wydłużone i niemal równoboczne. Pokryte jest ono gęstymi, kosmatymi włoskami o czerwonobrunatnej barwie. Długość czułków samców jest większa od długości ciała samców, a długość czułków samic równa długości ich ciał. Warto zwrócić uwagę na fakt, że zróżnicowanie w długości czułków jest dość powszechne wśród owadów żerujących w drewnie.
Często zdarza się u nich, że czułki samców są znacząco dłuższe od czułe samic. Obok włochatka brodatego jest tak w przypadku takich żerujących w drewnie owadów jak nadobnica alpejska, wonnica piżmówka, kurtek mniejszy, koszówka drobna, goniec ostrokrywka, dyląż garbarz, borodziej próchnik i głaszczyn brodaty. Sytuacja odwrotna polegająca na tym, że to czułki samicy są dłuższe zdarza się niezwykle rzadko. Piąty człon czułków włochatka brodatego jest niemal równie długi jak człon trzeci i czwarty razem wzięte. Szerokość przedplecza jest dużo większa od jego długości. Po bokach jest ono delikatnie zaokrąglone. Głowa oraz przedplecze włochatka brodatego są czarne. Pokrywają je długie, gęste, odstające i czerwonożółte włosy. Na czerwonobrunatnych pokrywach włosy są krótsze, rzadsze i jaśniejsze. Na każdej z pokryw znajdują się dwa podłużne żeberka.
Osobniki dorosłe włochatka brodatego pojawiają się od czerwca do lipca. Najczęściej pojawiają się one na materiale lęgowym larw oraz kwitnących drzewach i roślinach zielnych. Jaja składane są przez samice włochatka brodatego po kilka sztuk w szczelinach drewna. Po wylegnięciu się z jaj larwy żerują blisko siebie. Ich żerowanie odbywa się głównie w części bielastej drewna. Larwy osiągają do 16 milimetrów długości. Pokryte są one krótkimi, gęstymi szczecinkami. Głowa larw jest jasnożółta za wyjątkiem brunatnej krawędzi przedniej.
W przedniej części przedplecza znajdują się rzadkie nieregularne bruzdki i jasnożółtawe plamy. Na ostatnim segmencie ich odwłoka znajdują się szeroko rozstawione, zagięte do przodu parzyste kolce. Najczęściej chodniki larwalne przebiegają wzdłuż osi drewna. Częściowo zapełnione są one wygryzionymi z drewna wiórkami i trocinkami. Końcowa część chodników ma 3 milimetry długości. Przepoczwarzenie odbywa się w końcowej części chodnika znajdującej się płytko pod powierzchnia drewna. Osobniki dorosłe opuszczają swoje chodniki przez otwory wylotowe mające 2,5 na 3 milimetry. Cykl rozwojowy włochatka brodatego trwa od dwóch do trzech lat.
